Waarom ik lees is gebaseerd op een verzameling columns en heeft een hoog academisch gehalte (niet zo gek als je weet dat Tim Parks lesgeeft op een Italiaanse universiteit). Hierdoor sluit het niet overal even goed aan op mijn eigen leeservaringen. Desalnietemin geniet ik. Het gaat over schrijvers en redacteuren, over taalgebruik in verschillende landen, over bestsellers en literaire prijzen, en over Tim Parks zelf en hoe hij in verschillende landen vanwege verschillende boeken bekend is geworden.
Deze week lees ik het boek Waarom ik lees van Tim Parks, een Brit die trouwde met een Italiaanse, wat hem veel inzichten in cultuurverschillen verschafte. Ik kende hem van het boek Leer ons stil te zitten, waarin hij in detail vertelt over zijn lichamelijke klachten en hoe hij die te lijf ging, door letterlijk stil te gaan zitten. Een fascinerend boek en het enige boek wat ik ken over een zweverig onderwerp wat zelf nergens zweverig wordt (let er maar ‘ns op: een boek is zweverig of het is het niet, er bestaat geen middenweg).
Het is heerlijk om over taal te lezen. Eerder las ik al het boek Hoe lees ik? van Lidewijde Paris. Met veel enthousiasme en aansprekende voorbeelden vertelt ze je nog een keer alles wat je op de middelbare school geleerd hebt, maar waar je toen (nog) niet in geïnteresseerd was. Minder academisch en dus een aanrader voor een brede groep lezers.
Vanwege de internationale insteek van Tim Parks, gaat een hoofdstuk uit Waarom ik lees gaat over vertalingen. Dat in Amerika boeken geschreven door Britten ‘vertaald worden’ naar het Amerikaans, met mijlen, Fahrenheit en tijdsaanduidingen als 1:00 p.m. (in plaats van 13:00 uur)? Zelfs als het boek zich in Europa afspeelt! Deze observatie van Tim Parks lijkt haaks te staan op de ‘ver-Engelsing’ van Europa, waarin we gestopt zijn met het vertalen van namen van personages en juist de cultuurverschillen willen terugzien in de teksten.
Ik moet denken aan mijn jonge collega’s die, net als mijn dochters, consequent over een ‘map’ (uitgesproken op z’n Nederlands) praten, als ze een kaart bedoelen. Die tijdens presentaties zinnen zeggen zoals: ‘Deze afbeelding weergeeft de situatie.’ Waarbij ze ook nog de klemtoon leggen op de tweede lettergreep. Ik geloof heilig dat dit voortvloeit uit het vele Engels dat deze jonge mensen gelezen hebben, waarin scheidbare werkwoorden niet bestaan. ‘Weergeeft’ is voor hen de juiste vertaling van het woord ‘represent’ en als maar genoeg mensen het gaan gebruiken, wordt het vanzelf gewoon. Ook Google gebruikt het woord ‘kaart’ al niet meer.
